085 130 25 80 (Centraal nr.)

U bent nu hier: 

Tips & Advies / 

Ontstekingen: een belangrijke factor in het ontstaan van welvaartsziekten, hoe aan te pakken?

Ontstekingen: een belangrijke factor in het ontstaan van welvaartsziekten, hoe aan te pakken?

Bij een ontsteking denken we vaak aan een acuut proces, dat opspeelt na een verwonding of infectie; het duurt enkele dagen en gaat gepaard met roodheid, zwelling, warmte, pijn, en functieverlies van het betreffende gebied. Een dergelijk ontstekingsproces is een natuurlijk proces dat het beschadigde of geïnfecteerde gebied helpt te herstellen. Na enkele dagen tot een week nemen de klachten af en verdwijnen vanzelf…tenminste, als het lichaam in staat is om de ontsteking af te remmen.

Want evenzo belangrijk als het optreden van de ontsteking, is het uiteindelijk afremmen van de ontsteking. Voor het optreden van de ontsteking heeft ons lichaam pyromanen nodig (stofjes die het ontstekingsproces in gang zetten), voor het afremmen brandweermannen (stofjes die het ontstekingsproces weer stoppen). Als het getroffen weefsel genezen is, is de ontsteking niet meer nodig. Toch blijven de klachten soms weken tot maandenlang duren: het lichaam krijgt de ontsteking niet onder controle: er zijn meer pyromanen in het lichaam aanwezig dan brandweermannen!

Inhoudsopgave

Laaggradige ontsteking (Low grade inflammation)

Als er in het lichaam meer pyromanen aanwezig zijn dan brandweermannen, is er altijd sprake van lichte ontsteking (zonder de merkbare verschijnselen van pijn, zwelling, warmte en dergelijke). Dit is in het bloed meetbaar als een verhoogde waarde van het CRP (C-Reactive Protein). Deze continue, lichte mate van ontsteking is continu bezig met het beschadigen van weefsels: bloedvaten, spieren, gewrichten, organen… Op den duur ontstaan hierdoor de meeste moderne aandoeningen, die slecht met reguliere geneeskunde te behandelen zijn: de zogenaamde ‘chronische aandoeningen’.

Laaggradige ontsteking staat aan de basis van of speelt een belangrijke rol bij:

  • hart- en vaatziekten, arteriosclerose
  • kanker
  • diabetes
  • ziekte van alzheimer
  • arthrose
  • reumatoïde aandoeningen
  • auto-immuun aandoeningen
  • fibromyalgie
  • chronische spier, pees en gewrichtsklachten zoals bijvoorbeeld:
    • Slijmbeursontstekingen in de schouder(s) of heupen)
    • Peesontstekingen in de schouder, achillespees of jumper’s knee
    • Tennis- of golfersellebogen die maar niet herstellen

De strijd tussen Omega 3 vs Omega 6

De moderne westerse voeding bevat veel van de essentiële (onverzadigde!) vetzuren omega 6 (margarine, verpakte voedingsmiddelen en sausjes) en weinig omega 3 (vette vis, chia zaden, lijnzaad, hennepzaden en walnoten). Van Omega 6 maakt ons lichaam pyromanen, van omega 3 brandweermannen. Het advies van het voedingscentrum dat onverzadigd vet oké is en verzadigd vet verkeerd is, is niet genuanceerd. Het is belangrijk dat de verhouding tussen onverzadigde en verzadigde vetzuren in balans is, maar ook dat de verhouding tussen de onverzadigde vetzuren (omega 6 en 3) in balans is! In een gemiddeld westers eetpatroon is deze dikwijls 20:1 in plaats van 4:1 of zelfs 1:1! Er zijn veel meer pyromanen dan brandweermannen: ontsteking is het gevolg.

Om de laaggradige ontsteking te verminderen is het essentieel om minder (liefst geen) verpakte voedingsmiddelen te nuttigen. Bakken kan het best in verzadigd vet, en dus niet in margarine dat omega 6 bevat (door verhitting gaan onverzadigde vetten snel oxideren). Kokosolie, roomboter of ghee is voor bakken ideaal. Een goede balans tussen omega 3 en 6 ontstaat door regelmatig vette vis, chia zaden, lijnzaad, hennepzaden en walnoten te eten. Omega 6 hebben we echter ook nodig in een gunstige verhouding tot omega 3. De juiste balans krijgen we door ook regelmatig noten, zaden en pitten te eten. Omega 9 vetzuren helpen ook bij het krijgen van een gunstige verhouding. Omega 9 vinden we onder andere in avocado’s en olijfolie (laatstgenoemde alleen koud en extra vierge in donkere fles te gebruiken om oxidatieprocessen te voorkomen).

Suiker, de witte dood?

Over de schadelijke effecten van suiker zijn boeken vol geschreven. Ik zal er daarom hier niet erg over uitweiden. Producten met een hogere glycemische lading zijn schadelijker dan die met een lage glycemische glading, omdat ze hogere suikerpieken in de bloedbaan veroorzaken. Dit is een belasting voor de alvleesklier die als reactie daarop insuline moet produceren. Door jaren misbruik kan daardoor suikerziekte ontstaan. Insuline helpt suiker naar de cel te transporteren. Een overmaat aan suiker wordt door de lever omgezet in vet. Vetcellen produceren stoffen die ontsteking opwekken. Hoe meer vetcellen, hoe meer ontsteking. Suiker is een echte dikmaker, en zit in hoge mate verstopt in onder andere je frisdrank! Maar dit geldt ook voor koolhydraten met een lagere glycemische index. Dit zijn zetmeelrijke producten, waar we vaak veel van eten zoals brood, aardappelen, pasta en rijst. De glycemische index mag dan laag zijn, doordat we er veel van eten is de glycemische lading hoog: we krijgen een overmaat aan energie binnen, dat wordt opgeslagen als vet.

Een nare bijkomstigheid van de suikerpieken die ontstaan, is dat het overmaat aan suiker in het bloed zorgt voor een proces dat ‘glycatie’ heet. Suikers gaan daarbij reageren met eiwitten en vetten in de bloedbaan en nare stofjes vormen (Advanced glycation endproducts ofwel AGE’s) die ontsteking in de hand werken.

Om deze nadelige effecten van suikers en koolhydraten te beperken eten we beste ná het sporten (er is dan geen insuline nodig om het suiker naar de cel te krijgen) en dan wel gezonde koolhydraten. Dit zijn bijvoorbeeld zoete aardappelen, pompoen, havermout, quinoa, gierst, zilvervliesrijst, amaranth, boekweit of volkoren rijstpasta. De totale hoeveelheid energie uit koolhydraten moet niet meer dan 30-40% van de totale hoeveelheid energie inname zijn. Eiwitten en gezonde vetten zorgen voor langdurige verzadiging door een veel langzamere stijging van de bloedsuikerspiegel. Ze zijn naast brandstof ook bouwstof en hebben vele gezondheidsvoordelen. Neem 30% van de totale calorie-opname uit eiwit en 30% uit vet.

Andere stofjes die helpen bij het krijgen van een stabiele bloedsuikerspiegel zijn o.a. vezels, kaneel en chroom. Chiazaden zijn vezelrijk en bevatten relatief veel chroom waardoor ze zowel de darmfunctie verbeteren als de bloedsuikerspiegel stabiliseren. Daarnaast bevatten ze alfa-linoleenzuur: een omega 3 vetzuur.

De darmflora en antinutriënten: 'silent killers'

In de reclame komen we het ook tegen: 80% van de weerstand zit in ons buik. En dat klopt: het belang van een goede darmflora wordt steeds meer wetenschappelijk onderbouwd. De wetenschap heeft al aangetoond dat een ongezonde darmflora leidt tot ‘obesitas’, ofwel overgewicht. En zoals eerder al in deze blog stond vermeld: vetcellen produceren ontstekingsstofjes!

Een andere schakel tussen de miljarden goede bacteriën die in onze darmen leven en het optreden van ontstekingen zit hem in de communicatie van deze bacteriën met onze immuuncellen in de darm: de zogenaamde ‘platen van peyer’, die in het slijmvlies van de darm liggen. Als de samenstelling van de darmflora verstoord is, wordt dit slijmvlies niet meer goed verdedigd. Schadelijke micro-organismen in onze darmen, of triggers uit onze voeding kunnen onze immuuncellen in de darm aanwakkeren, waardoor via een hele keten van reacties uiteindelijk ontstekingen ontstaan, tot zelfs auto-immuun reacties, waarbij ons immuunsysteem zijn eigen weefsels gaat aanvallen.

Een goeie spijsvertering is essentieel voor een goede darmflora. De spijsvertering begint al in de mond, wordt voortgezet in de maag, en vervolledigd in de dunne darm onder invloed van gal, sappen uit de alvleesklier, en enzymen die afgescheiden worden door de dunne darm. Als één van de betrokken organen minder goed functioneert wordt het voedsel minder goed verteert waardoor de dikke darm belast raakt.

Een optimale voeding voor de spijsverteringsorganen is die gebaseerd is op het ‘paleo principe’: voedingsmiddelen die we in de gehele evolutie hebben gegeten, zoals groenten, fruit, noten, zaden, pitten, bollen, knollen, vlees en vis. Deze middelen herkent het lichaam, waardoor ze het goed kan verteren.

De moderne voeding zit vol met producten die in de natuur niet voorkwamen. Dit leidt tot problemen. Een speciale vermelding krijgen granen en melkproducten, die sinds 10.000 jaar onderdeel uitmaken van onze voeding, sinds de omschakeling van jagen-verzamelen naar het bedrijven van landbouw en veeteelt. Op de evolutionaire ladder is dit veel te kort voor onze genen om hier goed op aangepast te zijn.

Onderzoeken laten zien dat antinutriënten in granen, aardappels, koemelk, soja en peulvruchten de doorlaatbaarheid van het darmslijmvlies vergroten, waardoor het immuunsysteem de hele dag actief wordt en ontstekingsstoffen gaat produceren. Deze toestand wordt ook wel ‘leaky gut’ of ‘lekke darm’ syndroom genoemd en zorgt voor laaggradige ontsteking in het lichaam. Veel maag- en darmklachten zijn ook terug te voeren op een intolerantie voor deze voedingsmiddelen.

Stress: de bijnieren als brandstichters

In deze blog is een hoop gesproken over voeding, maar al eet je nog zo gezond, als je gebukt gaat onder stress zul je klachten blijven houden. Drs. Richard de Leth verwoordde het mooi in zijn boek ‘OERsterk’: ‘onze bijnieren zijn aan vakantie toe!’. De bijnieren zijn kleine orgaantjes die als een mutsje op onze nieren liggen. Ze hebben diverse functies: één daarvan is het reageren op stressvolle prikkels met de productie van de hormonen adrenaline en cortisol.

In de oertijd was dit een zinvolle reactie: er bestond alleen kortdurende stress, als we oog in oog met een beer of een andere vijand stonden: we moesten vechten of vluchten! Adrenaline hielp ons helder te denken en verhoogde de bloedtoevoer naar de spieren en het hart om te rennen, te klimmen of te vechten. Cortisol was nodig voor het inperken van opgedane ontstekingsreacties als ons lichaam in de strijd beschadigd raakte.

De stress van tegenwoordig is nog weinig van acute aard. Veelal gaat het om relatieproblemen, drukte op het werk of moeite hebben met het aflossen van de hypotheek. De bijnieren reageren echter primitief: met de productie van adrenaline en cortisol. Het bloed verdeelt zicht over de hersenen, het hart, de longen en de spieren. Slechts weinig gaat er naar de darmen: bij stress is overleven belangrijk, niet het verteren van je eten! Spijsverteringsklachten en een verminderde immuunfunctie zijn het gevolg. Op den duur kunnen de bijnieren niet meer voldoen aan de vraag naar cortisol; ze raken uitgeput en zijn toe aan vakantie!

Cortisol is een ontstekingsremmer: bij een lagere productie ervan worden ontstekingen niet meer geremd; chronische ontsteking is het gevolg. Zeker als er een overmaat aan de pyromane omega 6 en suikers in de voeding schuilen, en de darmflora door de stress niet meer in optimale conditie zijn!

Je kunt je bijnieren wat helpen door regelmatig iets ontspannends te doen: een boek lezen, bewegen, mediteren of een sauna pakken. Mindfulness is een methode die helpt bij het veranderen van je reacties op stress. Ook een goede nachtrust is essentieel. Cortisol en melatonine zijn elkaars antagonist. Als het donker wordt, maken de hersenen melatonine aan, wat je slaperig maakt. Houdt je ’s avonds alle lampen in huis aan, en kijk je naar flitsende tv-beelden, dan blijft de productie van melatonine uit, en je bijnieren blijven actief. Dimmen dus, zoek ontspanning voor het slapengaan.

Beweging als medicijn

Voeding, beweging, stress: 3 basispijlers voor het ontstaan van chronische problematiek. Als jager-verzamelaar waren we dagenlang aan het wandelen, op zoek naar voedsel. Af en toe moesten we sprinten of vechten tijdens de jacht, of in een boom klimmen om aan een leeuw te ontkomen.

Tegenwoordig zitten we de hele dag achter een bureau of de computer. Onderzoek toont aan dat zitten zorgt voor degeneratie voor je weefsels. Iemand die een baan heeft waarbij hij moet bewegen, is gezonder dan iemand die een zittend beroep heeft en daarnaast sport. Sport kan wel wat opvangen, maar vooral bewegen is essentieel in de vorm van wandelen of fietsen, liefst in de natuur.

Krachtsinspanning in de vorm van krachttraining geeft veel aanvullende gezondheidswinst: verjongende hormonen als testosteron en groeihormoon zorgen voor sterke botten, gezonde bloedvaten, een sterk hart, grote longen en krachtiger spieren. Een toename in spiermassa zorgt voor een hogere stofwisseling: vetmassa verdwijnt waardoor ontsteking verdwijnt. Spierweefsel produceert ook ontstekingsremmende stofjes (cytokinen): beweging reduceert de mate van ontsteking in je lijf!

Dus wat te doen?

Waar in dit verhaal voel je je het meest aangesproken? Lijkt je eetpatroon al op die van een jager-verzamelaar, of valt er nog wel wat te verbeteren? Is jouw werk je passie en put je kracht uit je relatie of voel je dat je van vakantie tot vakantie leeft en die vechtscheiding zijn tol begint te eisen? Ben je meer type ‘Johnny Bravo of voel je je meer een ‘couch-potato’? In de meeste gevallen is het een combinatie van factoren die tot de chronische ontstekingsprocessen in jouw lichaam leidt.

Hopelijk heeft deze blog inzicht gegeven in de processen die zich in jou afspelen, en kun je voor jezelf verklaren waardoor je zulke hardnekkige klachten hebt. Het fijne is dat je vanaf nu zelf controle kunt gaan nemen over je gezondheid. Wij kunnen je helpen te ontdekken waar zich bij jou de kriem zit, en hoe je deze processen weer kunt gaan omkeren. Bij klachten aan de darmen en het bewegingsapparaat kunnen we met behandelingen en adviezen je perfect ondersteunen op weg naar herstel. Herinner je wel, dat in het geval van een chronische laaggradige ontsteking je uiteindelijk zelf het werk zal moeten doen voor een blijvend resultaat!

Wat doet de osteopaat?

Lees meer tips en adviezen op ons blog, we schrijven over uiteenlopende onderwerpen rondom gezondheid en vitaliteit.

Vergeet niet deze pagina te delen of er tweet over te schrijven! Wellicht vinden uw volgers het ook interessant!

Een gespannen twaalfvingerige darm bemoeilijkt de galafgifte en dus de vetvertering.