Overgewicht wil je niet, maar hoe kom je ervan af?

Overgewicht is een steeds groter wordend probleem (geen woordgrapje) in de westerse wereld. Met een BMI boven de 30 wordt gesproken van ‘obesitas’. Obesitas is een grote risicofactor voor tal van aandoeningen, waaronder diabetes, hart- en vaatziekten en sommige kankersoorten.

Het is duidelijk, overgewicht wil je niet, maar hoe kom je ervan af?

Alle calorie-arme diëten blijken te werken, maar helaas kortstondig. Val je in een korte tijd heel veel af, dan is de kans zelfs heel groot dat je je gewichtsverlies met rente weer terug krijgt, omdat je hele stofwisseling inclusief eetlust-regulatie in de war is geraakt.

Alle calorie-arme diëten blijken te werken, maar helaas kortstondig.

Het wordt meer en meer duidelijk dat overgewicht veel meer inhoudt dan slechts meer eten dan dat je verbruikt. Het standaard advies: ‘minder eten’ en ‘meer bewegen’ leidt in het leeuwendeel van de gevallen tot slechts een tijdelijke gewichtsreductie.

Doeltreffender is het om te kijken naar de oorzaken die er schuilen achter het overgewicht. Het is complexe materie, dat goed beschreven wordt in het boek ‘VET belangrijk’ door arts-onderzoeker Mariëtte Boon & prof. Liesbeth van Rossum.

Belangrijke aandachtspunten bij het krijgen van overgewicht zijn:

• De regulatie van eetlust: wat is er aan de hand bij onverzadigbare honger?
• Een verstoord setpoint in de hersenen tussen vetopbouw en vetafbraak: leptine en schildklierhormoon zijn hier de belangrijkste hormonen die bepalen of je wel of niet vet mag verbranden. Crashdiëten kunnen dit evenwicht flink verstoren.
• De verbranding in rust: dit is te verhogen door meer spiermassa te krijgen en je bruin vet te activeren.
• Verstoring in hormonen die kunnen leiden tot vetopslag: zoals insuline, cortisol en oestrogeen.
• De inname van medicijnen en andere verborgen hormoonverstorende stoffen in ons voedsel, milieu en cosmetica zoals BPA en weekmakers (ftalaten).
• De diversiteit van de darmflora. Des te meer ‘specialistische’ bacteriesoorten in de darm wonen, des te hoger de calorische opname vanuit het voedsel. Het liefst wil je zoveel mogelijk ‘generalisten’ uitnodigen in je darm.
• Verstoringen in de nachtrust en het bioritme. Nachtdiensten, op stap gaan, laat ‘drinken’ en beeldscherm gebruik in de avond kunnen je stofwisseling flink ontregelen.

'WEIRD people'

Mensen in Europa en de USA (en in toenemende mate ook in grote delen van Azië) zijn zgn. WEIRD people (Westernized Educated Industrialized Rich Democrats). De leefstijl en leefomgeving van WEIRD people is ook heel ‘weird’ wanneer we kijken naar de leefstijl en omgeving van onze verre voorouders.

De westerse leefstijl en omgeving zijn daarom helaas obesigeen geworden (lokken overgewicht uit

Hoogcalorisch voedsel

Overal word je verleid tot consumptie van hoogcalorisch voedsel. Evolutionair zijn we geprogrammeerd om voedsel met veel vet en suiker lekker te vinden: vroeger was het immers schaars, dus je kon je maar het beste zo vol mogelijk proppen wanneer je hoogcalorisch voedsel vond om (vet)reserves aan te leggen.

Beweging
Beweging is geen noodzaak meer om je kostje bij elkaar te sprokkelen.

Een verschuiving in onze stofwisseling
Er is de hele dag door eten beschikbaar waardoor we nooit meer lang nuchter zijn. We hoeven tevens niet meer in nuchtere staat ‘voedsel te zoeken’. Dit geeft een verschuiving in onze stofwisseling richting glucose verbranding i.p.v vetverbranding.

Vetopslag-bevorderende stoffen
Het leefmilieu wordt steeds rijker aan vetopslag-bevorderende stoffen, zoals in cosmetica, voedingsverpakkingen en additieven in ons voedsel.

Medicatie vs leefstijl aanpassing
Bij klachten wordt het eerst gegrepen naar medicatie i.p.v. leefstijl aanpassing. Veel medicijnen hebben als bijwerking dat je ervan aankomt.

Medicatie zoals antibiotica, maagzuurremmers, ontstekingsremmers en de pil worden heel snel voorgeschreven: echter hebben deze middelen een zeer verstorend effect op de diversiteit van het microbioom (darmflora).

Armoedige voedselvariatie

In het westen eten we gemiddeld te weinig groenten, fruit, kruiden en paddenstoelen.

Onze voedselvariatie is erg armoedig in vergelijking met die van onze voorouders. Mensen kunnen nu dag in dag uit hetzelfde eten. Als jager verzamelaar waren we afhankelijk van wat de natuur te bieden had. Dit fluctueerde bovendien op een natuurlijke manier vanwege seizoenswisselingen. Een grote voedselvariatie leidt tot een grote diversiteit aan darmbacteriën vol ‘generalisten’, die veel minder calorieën uit het voedsel halen.

In het westen eten we gemiddeld te weinig groenten, fruit, kruiden en paddenstoelen. Voor een optimale darmflora zouden we minimaal 500 gram groenten en 300 gram fruit nodig hebben per dag.

Centrale verwarming, warme kleding en airco's

De uitvinding van centrale verwarming, warme kleding en airco’s maakt dat ons lichaamseigen thermoregulatie ‘lui’ wordt. Een gevolg is verlies van bruin vet. Hoe meer bruin vet je hebt, hoe meer calorieën je in rust verbruikt. Bruin vet zorgt dus voor de verbranding van je ‘witte vet.’ Bruin vet is dus gezond, in tegenstelling tot te veel wit vet.

Stress
Naast te veel zitten en evolutionair onbekende voedingsmiddelen eten, leeft de hedendaagse mens veelal een stressvol bestaan. Stresshormonen zijn bedoeld om kortstondig in de bloedbaan aanwezig te zijn voor acute vecht-vlucht reacties. Chronisch verhoogde stresshormonen kunnen leiden tot een toename aan buikvet.

Bioritme
Onze voorouders leefden volgens het ritme van de zon. Een stabiel dag-nachtritme leidt tot een evenwichtige verdeling in energieverbruik door organen. Nachtelijk werken of feestjes, intercontinentaal reizen, blauw licht uit beeldschermen, onvoldoende verduisterde kamers, late consumptie van voedsel, alcohol of koffie en andere moderne westerse factoren leiden tot een ontregeling in onze biologische klok. Hierdoor ontspoort deze energieverdeling. Hormonen raken ontregeld en de eetlust raakt verstoord waardoor een verschuiving ontstaat richting vet-opslag.

De welvaart heeft ons veel gebracht.

We worden oud, echter vaak niet (meer) op een vitale manier en vaak met behulp van medicijnen. Een leefstijl die meer aansluit bij dat van onze voorouders, maar mét het comfort van vandaag de dag noemen we ‘intermittent living’. Deze leefstijl elimineert alle obesigene factoren en gaat chronische ontstekingen tegen waardoor het mogelijk wordt op een vitale manier oud te worden.